کلمات ترکی (ترکی مغولی و عثمانی) در غزلیّات مولوی

Authors

بدریه قوامی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی سنندج

محمود عابدی استاد دانشگاه خوارزمی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

Abstract:

جلال‌‌الدین محمّد مولوی زبان و ادب اهل خراسان را آموخته بود و در میراث زبانی او کلماتی از زبان ترکی و ترکی مغولی وجود داشت. از سوی دیگر، او در سال‌های شاعری خود، در حوزه‌ای می‌زیست که زبان عامّۀ مردم آن ترکی عثمانی بود. از این رو طبیعی است که در شعر او کلماتی ترکی دیده شود؛ هم از آن کلماتی که در آثار فارسی پیش از او به کار رفته‌اند و هم از گروهی که برای نخستین بار آن‌ها را در شعر فارسی و در شعر او می‌بینیم. تأمّل در نوع کاربرد این کلمات ترکی نشان می‌دهد که آن‌ها غالباً از زبان محاورۀ اطرافیان شاعرند و به اقتضای موقعیّت و الزام فهم مخاطبان ترک‌زبان مولانا در شعر او راه یافته‌اند و هیچ نوع گرایش ذوقی آشکاری وی را به استخدام این کلمات سوق نداده است. ما در مقالۀ حاضر، مجموعۀ این کلمات و چند تعبیر و ترکیب ترکی را که در غزلیّات مولانا باز شناخته‌ایم، تعریف کرده‌ایم.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

کلمات ترکی ‌ـ ‌مغولی در کلیات شمس

غزلیات مولانا در میان آثار شاعران فارسی، افزون بر جنبه‌های بسیارِ دیگر، از لحاظ واژه‌ها نیز بی‌همتاست. گستردگی دایرۀ واژه‌های مولانا به تناسب وسعت مفاهیم و مضامین شعر اوست. ذهن سیّال او، همچنانکه غالباً در ابداع و خلق معنی فعال است، در لفظ نیز از تنگنای واژه‌های رسمی آزاد است و تجارب تازه در موضوع و وزن، خود به خود سخن او را از کلمات و ترکیبات تازه مشحون کرده است. شماری از کلمات شعر مول...

full text

ارتباط زبانهای ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی

زبانشناسان، اغلب، زبانهای دنیا را در قالبِ خانواده های بزرگِ زبانی تقسیم بندی کرده اند. در مورد پیوندِ زبانهای ترکی و مغولی دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ یکی از دیدگاهها، بیانگر هم خانواده بودن این دو زبان بوده و دیدگاه دیگر، با نپذیرفتن نگرش نخست، به پیوندی بینازبانی میان این دو زبان معتقد است. پیروان دیدگاهِ نخست، بر این باورند که دو زبان ترکی و مغولی در گذشته های دور از یک زبانِ واحد منشعب...

full text